Rusza 55. Przegląd Teatrów Małych Form Kontrapunkt

Startuje 55. edycja Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt. Jest  to jeden z najstarszych, największych i najważniejszych polskich festiwali teatralnych. Tegoroczna edycja to dziesięć festiwalowych dni z blisko sześćdziesięcioma interdyscyplinarnymi wydarzeniami. To trzy nurty: konkurs główny (w tym roku 9 przedstawień), OFF Kontrapunkt z prezentacjami teatrów niezależnych oraz feeria zdarzeń towarzyszących. Festiwal odbędzie się w Szczecinie (a także Przecławiu i Goleniowie) między 3 a 12 września 2021 roku.

Siłą Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt jest wypadkowa ponad półwiecznej tradycji (pierwsza edycja Przeglądu odbyła się w 1966 roku jako Szczeciński Przegląd Teatralny) oraz odwaga i świeżość spojrzenia współczesnych twórców – organizatorów festiwalu oraz jego uczestników. Nie traci na aktualności i znaczeniu dodana przed blisko trzema dekadami przez Zygmunta Duczyńskiego nazwa „Kontrapunkt”. Szukając znaczenia tego słowa, szybko natrafimy na termin muzyczny, który określa kompozytorską technikę, polegającą na prowadzeniu kilku niezależnych linii melodycznych zgodnie z określonymi zasadami harmonii i rytmu. To zupełnie jak konstrukcja spektaklu teatralnego, tylko przy użyciu innych instrumentów, także ożywionych. Jest także konotacja literacka: powieść Kontrapunkt Aldousa Huxleya, w której jedna z postaci mówi, że istotą nowego sposobu patrzenia jest różnorodność. Różnorodność oczu i rozmaitość oglądanych widoków. Jeden człowiek ocenia wypadki z punktu widzenia biskupa, drugi pod kątem widzenia ceny flanelowych kaftaników, inny z punktu widzenia wesołej zabawy. Każdy ze swego punktu widzenia dostrzega inną postać zjawiska - odmienny pokład rzeczywistości. Otóż ja chcę patrzeć równocześnie wszystkimi oczami. Oba przykłady metaforycznie, lecz wyczerpująco określają ideę oraz charakter Kontrapunktu jako unikalnego przedsięwzięcia artystycznego, jednego z najważniejszych i najstarszych festiwali teatralnych w Polsce. 

Przegląd Teatrów Małych Form Kontrapunkt to – wbrew nazwie – interdyscyplinarny festiwal sztuki. To niezwykle wrażliwa konfrontacja rozmaitych stylistyk i języków, nie tylko scenicznych, to także zderzenie kultur, wszak Kontrapunkt ma charakter międzynarodowy. W głównym nurcie konkursowym o laury festiwalu (z wysoką pulą finansową nagród) rywalizują zespoły teatralne z całego świata. O podobne zaszczyty w ramach OFF Kontrapunktu walczą także najlepsze teatry niezależne. Całość dopełnia bogaty interdyscyplinarny program wydarzeń towarzyszących. Obok teatru obecna jest muzyka, literatura, film, sztuki wizualne oraz performensy. Do tego zestawienia śmiało można dołączyć także, wyniesioną do rangi sztuki, ideę Spotkania, która spaja wszelkie… kontrapunkty.

Program Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt 2021

55. edycja Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt odbędzie się w Szczecinie między 3 a 12 września 2021 roku. Zgodnie z zapowiadanym rytmem tematycznym, mottem 55. PTMF Kontrapunkt 2021 jest PRAWDA czyli pierwsze z transcendentaliów platońskich. Trzy najbliższe edycje Kontrapunktu opierać się będą na wartościach, które pozwalają przekraczać, wykraczać poza, przewyższać, budzić dyskusję, potrzebę zadawania pytań, a wreszcie poddawać krytyce i deklarować poglądy. Właśnie naczelne i najbardziej doskonale, według Platona idee: Prawda/Dobro/Piękno stały się podstawą myśli humanistycznej na wiele stuleci. Dziś, w tym trudnym dla każdego okresie, zyskują jeszcze dosadniej na sile i aktualności.

W głównym konkursowym nurcie Przeglądu szczecińska publiczność zobaczy, a na koniec oceni w dwustopniowym głosowaniu dziewięć spektakli:
– A house in Asia, Agrupación Seńor Serrano (Barcelona, Hiszpania)
– Uncanny Valley (Dolina niesamowitości), Rimini Protokoll (Berlin, Niemcy)
–  BigmoutH, SKaGeN, Richard Jordan Productions LTD, Theatre Royal Plymouth (Antwerpia, Belgia)
– Virtual Ritual, Jan Mocek (Praga, Czechy)
–  Jezus, Nowy Teatr (Warszawa)
–  I tak nikt mi nie uwierzy, Teatr im. Aleksandra Fredry (Gniezno)
–  Zabić prezydenta, Teatr Współczesny (Szczecin)
–  Warunki zabudowy, Centrum Rezydencji Teatralnej SCENA ROBOCZA we współpracy z Teatrem CINEMA (Poznań/Michałowice)
–  Staff only, Biennale Warszawa

Nagrody przyznają także jurorzy: Malina Prześluga − dramaturżka, dr Dariusz Kacprzak − historyk sztuki oraz Zbigniew Niecikowski – aktor, reżyser, wieloletni dyrektor Teatru Lalek „Pleciuga”.

Kolejny nurt: OFF Kontrapunkt – to prezentacje najlepszych spektakli niezależnych. W tym roku to dziewięć przedstawień:
–  W dwóch językach polskich, Teatr na Faktach (Wrocław)
–  Sticky Fingers Club, Sticky Fingers Club (Gdańsk/Lublin)
–  Misterium Buffo, Orbis Tertius (Poznań)
–  Spektakl dyplomowy, czyli kilka piosenek o przemocy w teatrze, Teatr Nowy Proxima (Kraków)
–  Kuracjuszki, Stowarzyszenie Pedagogów Teatru (Wrocław)
–  Rodzina, Circus Ferus (Poznań)
–  Ludzie/Psy, Fundacja Analog (Warszawa)
–  Usta/lenia, Teatr Terminus A Quo (Nowa Sól)
–  I Come To You River: Ophelia Fractured (wersja II), Studio Kokyu (Wrocław)

Przedstawienia tego nurtu także rywalizują w konkursie. W tym roku oceniać będą: Paulina Skorupska – teatrolożka, Jolanta Krukowska – współzałożycielka legendarnej Akademii Ruchu oraz Adam Karol Drozdowski – krytyk teatralny.

W programie Kontrapunktu znajdziemy także wiele wydarzeń towarzyszących, między innymi teatralny eksperyment White Rabbit, Red Rabbit Nassima Soleimanpoura, spektakl kulinarny Giena Mientkiewicza, nową produkcję Fundacji pod Sukniami czy Stowarzyszenia Kamera. Będzie opowieść o Ludwiku Margulesie − Polaku, który zrewolucjonizował meksykański teatr. W Roku Stanisława Lema wyraźniej zabrzmi Kongres futurologiczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Będzie całodzienna ekspedycja do nowo powstałego ośrodka Rampa Kultura i Twierdza Design w Goleniowie. Zaplanowano koncert Ensemble Kompopolex specjalizującego się w muzyce najnowszej, będzie prezentacja nagrań spektakli I Mikrofestiwalu Teatrów Domowych Teatr w paczce, Spotkanie autorskie z Maliną Prześlugą, instalacja performatywna Uczta autorki tegorocznego znaku festiwalu – Karoliny Gołębiowskiej oraz wernisaż plakatów Ryszarda Kajzera.

Sprzedaż biletów startuje już 9 sierpnia 2021 roku na platformie www.bilety.fm

NURT KONKURSOWY

Po sukcesie multimedialnego przedstawienia Birdie w 2019 roku do Szczecina powracają Hiszpanie z Agrupación Seńor Serrano. Tym razem zaprezentują
A house in Asia - sceniczny western, w którym miesza się rzeczywistość i jej kopie. Artyści „namalują” bezlitosny popowy portret dekady, która nastąpiła po 11 września, stając się zalążkiem XXI wieku. Stawiają pytanie o prawdę. Pytają, co jest faktem, a co jedynie medialną informacją. A tytułowy dom należy do…

Kolejny powrót na Kontrapunkt − Valentijn Dhaenens z belgijskiego SKaGeN tym razem odda hołd tradycji oratorstwa, która sięga 2500 lat wstecz. Genialnie splatając fragmenty przełomowych przemówień postaci takich jak Wielki Inkwizytor, Sokrates, Muhammad Ali i Osama bin Laden, BigmoutH pokaże, że chwyty retoryczne… niewiele się zmieniły.

Niemiecki Rimini Protokoll pokaże Uncanny Valley – spektakl wykonany przez… robota. Zewnętrzne podobieństwo do istot ludzkich sprawia, że łatwiej nam zaakceptować maszyny. A jednak jeśli maszyna za bardzo przypomina człowieka, zaczynamy odczuwać nieufność. Zatem artyści pytają, czym jest człowiek, a czym – maszyna.

Jan Mocek z Czech w Virtual Ritual przeniesie widzów do równoległego świata wideo gier online (MMOG). Twórca zada także kilka trudnych pytań: Jakie normy, zasady i kody można przekroczyć w wirtualnej przestrzeni? A jakie w rzeczywistości? Jaką rolę odgrywają reguły gier w naszym społeczeństwie?

W Jezusie Nowego Teatru z Warszawy artyści wykorzystają punkt styku religii i sztuki, by za pomocą teatru opowiedzieć o własnym, współczesnym rozumieniu radykalnych nauk Jezusa i o związanych z nim potrzebach i tęsknotach. 

I tak nikt mi nie uwierzy w wykonaniu zespołu Teatru im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie inspirowany jest losami Barbary Zdunk – ostatniej kobiety w Europie spalonej na stosie. Jej historia ukazuje, jak podważa się wiarygodność kobiet zarówno w czasach procesów o czary, jak i dziś.

Kolejna konkursowa prezentacja to monodram szczecinianina Arkadiusza Buszki Zabić prezydenta, zrealizowany w Teatrze Współczesnym. Spektakl o Eligiuszu Niewiadomskim, zabójcy pierwszego prezydenta RP Gabriela Narutowicza, jest próbą zrozumienia człowieka, szukania analogii, odniesień do współczesności i poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie: Jaki jest właściwy klucz do zrozumienia istoty tego zabójstwa?

Arti Grabowski i Zbigniew Szumski pokażą projekt z pogranicza teatru plastycznego i performensu. Warunki zabudowy przygotowane przez Scenę Roboczą w Poznaniu we współpracy z Teatrem Cinema w Michałowicach to historia budowniczego placów i murów podziałów, próbującego odczarować wydarzenia z placu Niebiańskiego Spokoju z 1989 roku, Trzech Kultur z 1968 roku, a także murów: berlińskiego, palestyńskiego, chińskiego, meksykańskiego.

Ostatni z konkursowych spektakli to propozycja Biennale Warszawa Staff only. W projekcie twórcy korzystają z osobistego doświadczenia zaproszonych migrantek-artystek i migrantów-artystów, żeby móc mierzyć się z koniecznością przedefiniowania znaczenia bycia aktorem i mieszkańcem Polski.

OFF KONTRAPUNKT

Spektakl W dwóch językach polskich Teatru na Faktach z Wrocławia, to podróż przez współczesną Polskę – strefę wolną od polskiego języka migowego, strefę wolną od tłumaczy, wreszcie: strefę wolną od Głuchych.

Z kolei Sticky Fingers Club stołecznej formacji o takiej samej jak tytuł nazwie to spektakl o ponoszeniu porażki, kiedy postacie zawsze stanowią drugi plan. Notorycznie zajmują czwarte miejsce, a w walce o Oscara konkurują z niedoścignioną Meryl Streep.

Misterium Buffo Orbis Tertius z Poznania to ostatni spektakl zmarłego w 2020 roku Lecha Raczaka. Opowiada fragmenty Świętej Historii. Spektakl jest pełen miłości i podziwu dla bohatera większości opowieści – Jezusa z Nazaretu, ale jednocześnie krytyki doczesnego kształtu zinstytucjonalizowanej religii.

Spektakl dyplomowy, czyli kilka piosenek o przemocy w teatrze w wykonaniu Teatru Nowego Proxima z Krakowa traktuje o jednej z ulubionych rozrywek twórców teatralnych – moralizowaniu. Dotyka głośnych ostatnio wątpliwości: czy twórcy są jednakowo surowi dla samych siebie podczas procesu pracy?

Kuracjuszki wrocławskiego Stowarzyszenia Pedagogów Teatru to spektakl, dla którego punktem wyjścia jest historia obozu internowania dla kobiet w Gołdapi w roku 1982. To opowieść o oporze, aktywizmie, tworzeniu społeczności, walce i emancypacyjnej wspólnocie. 

Poznaniacy z Circus Ferus pokażą Rodzinę i w sarkastyczny sposób przyjrzą się strukturze i relacjom rodzinnym, jednocześnie zgłębiając perspektywę wielopokoleniową.

Ludzie/Psy warszawskiej Fundacji Analog to spektakl, a zarazem eksperyment społeczny. Opowiada o psach z perspektywy człowieka i o ludziach z perspektywy psa.

Usta/lenia to kolejny autorski spektakl Edwarda Gramonta, lidera i założyciela Teatru Terminus A Quo z Nowej Soli, w którym autor demaskuje obyczajowość polską, tym razem poprzez sięgnięcie do legendy o Robin Hoodzie.

W spektaklu I Come to You River: Ophelia Fractured Studio Kokyu z Wrocławia podejmuje próbę ponownego opowiedzenia historii Ofelii, tym razem głosami współczesnych, młodych kobiet, które szukają odpowiedzi na pytanie o przekaz, jaki dziś płynie z badania tej postaci, tak mocno zakorzenionej w naszej kulturze.

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE

– White Rabbit, Red Rabbit, Nassim Soleimanpour (Iran/Niemcy)
– Kontrapunkt Kompopolexu, Ensemble Kompopolex (Wrocław)
– Margules – Nieobecność, Teatr InVitro (Lublin)
– A ja żyję bardzo, Fundacja pod Sukniami
– 1888. Willa miłości, Willa Lentza – szczecińska instytucja kultury
– Czekając na gwiazdkę – farsa gastronomiczna, Gieno Mientkiewicz &
    Przyjaciele
– Czy mnie lubisz doktorze, Stowarzyszenie Kamera
– Prezentacje spektakli I Mikrofestiwalu Teatrów Domowych Teatr w Paczce  
– New! New | Old, plakaty Ryszarda Kajzera
– Uczta, Instalacja performatywna Karoliny Gołębiowskiej
– Spotkanie autorskie z Maliną Prześlugą

W White Rabbit, Red Rabbit za każdym razem gra inny aktor. Nie potrzeba tu ani reżysera, ani scenografii. Spektakl Irańczyka Nassima Soleimanpoura robi furorę na całym świecie. Mimo że jego autor nie może opuścić swojego kraju – jego tekst zjechał już prawie całą Europę Zachodnią, został pokazany na scenach w ponad 20 miastach na świecie, zagrany w 10 różnych językach. Autor chce opowiedzieć o doświadczeniu swojego pokolenia, któremu przyszło żyć w Iranie.

Ensemble Kompopolex to trio specjalizujące się w muzyce najnowszej. Artyści wykonują utwory zaangażowane i angażujące, często porzucają swoje instrumenty na rzecz kabli, keyboardów, tańca i śpiewu. W jego skład wchodzą Aleksandra Gołaj (perkusja), Rafał Łuc (akordeon) i Jacek Sotomski (komputery).

Czy komuś z Państwa znane jest nazwisko Margules? Ludwik Margules? Brzmi obco, egzotycznie, nie po polsku. Tymczasem w Meksyku każdy, kto otarł się o teatr, kojarzy je z Polską i największymi reformatorami teatru współczesnego, wymieniając je na jednym oddechu w szeregu tak rozpoznawanych twórców polskich, jak Kantor czy Grotowski. Spektakl Margules – Nieobecność jest wynikiem ekspedycji zrodzonej z potrzeby umieszczenia tego wybitnego twórcy w należnym mu miejscu.

A ja żyję bardzo Fundacji pod Sukniami to wzruszająca podróż przez świat wykreowany przez szczecińskiego poetę Piotra Gęglawego. Aktor Profesjonalny i Aktor Nieprofesjonalny spotkają się na scenie, by ożywić postaci i historie opisane w wierszach.

1888. Willa miłości to spektakl, który powstał specjalnie z okazji otwarcia najmłodszej szczecińskiej instytucji kultury Willi Lentza. Zajrzyjmy do wnętrza Willi, aby dowiedzieć się więcej o tajemnicy tej rodziny i zachwycić się wnętrzem tego niezwykłego domu. Willa Lentza to willa przestrzeni ludzkich związków i architektury.

Czekając na gwiazdkę – farsa gastronomiczna - ot, kolejny popis kulinarny, jakich pełno w centrach handlowych – pomyśli wielu przybyłych, może tylko bardziej nadęty i teatralny. Otóż nie, aktorzy, gdyż kreacja sceniczna kucharzy upoważni do tego, by zaliczyć ich do tego szacownego grona, porwą publiczność w świat, którego właściwie nikt się nie spodziewał, bo nikt takiego świata nie zna.

Czy mnie lubisz doktorze to monodram Michała Przybyszewskiego pokazujący proces terapeutyczny pogrążonej w depresji kobiety. Terapeuta wchodząc w skórę bohaterki, utożsamia się z nią i zabiera widza w świat jej problemów – traum, samotności, niepowodzeń, gdzie każdy dzień jest walką od nowa. Jest to opowieść o współczesnym człowieku i jego cierpieniach.

Przepysznie zapowiada się prezentacja pierwszego na świecie przeglądu amatorskich spektakli teatralnych wyreżyserowanych i zagranych przez szczecińskie rodziny i przyjaciół w ich własnych domach. Na dywanach, wykładzinach, kaflach, panelach lub parkietach. Mowa o I Mikrofestiwalu Teatrów Domowych Teatr w Paczce, który odbył się w pandemicznych warunkach w 2020 roku. Podczas Kontrapunktu widzowie zobaczą rejestracje video finałowych produkcji.

Podczas wizyty studyjnej w goleniowskim ośrodku Rampa Kultury i Twierdza Design widzowie Kontrapunktu zobaczą Ghost Dance w wykonaniu gospodarzy – Teatru Brama, propozycje nutu OFF Kontrapunkt - Misterium Buffo Orbis Tertius z Poznania, będzie także pokaz projektu społecznościowego CareStories  Brama LAB oraz koncert Starberg, Sparrow & Cheek.

Autorka tegorocznego znaku festiwalu – Karolina Gołębiowska pokaże instalację performatywną Uczta. To opowiadanie o procesie pracy z historią, jaka łączy przeszłość i przyszłość z teraźniejszością. Historia odkryta we wsi Niemica (woj. zachodniopomorskie) stałe się punktem wyjścia do rozważań nad osobistymi dziejami rodzinnymi, losami przesiedleńców i wszystkich tych, którzy w poszukiwaniu schronienia przekraczali i wciąż przekraczają granice.

W Piwnicy Kany, klubie festiwalowym Kontrapunktu, gdzie działa Galeria Gilotyna będzie można oglądać plakaty Ryszarda Kajzera. Kajzerowska Kreska jest niczym zapis matematyczny — ułamek posiadający istotne wartości w postaci licznika oraz mianownika. Całość składa się na liczbę określającą artystę i lokującą go w ciągu składającym się na obraz dokonań. Jest bardzo ważna w równaniu określającym poziom Polskiej współczesnej twórczości graficznej.

Podczas festiwalu zapraszamy także na Spotkanie z Maliną Prześlugą, tegoroczną jurorką, autorką książek i dramatów dla najmłodszych, ale tym razem książki dla dorosłych czytelników – Co tu robisz w środku zimy. Po licznie wydanych, i nierzadko nagradzanych, propozycjach czytelniczych dla dzieci, Prześluga tworzy pierwszą w swoim dorobku nowelę dla dorosłych odbiorców. Świat przedstawiony, w którym bohaterka, Ewa, daje się (nie)poznać czytelnikom, to najszarszy zakątek najgłębiej przeżywanego stanu nijakiej rzeczywistości. A może jedynie pretekst, by przyjrzeć się własnemu miejscu w życiu i sposobowi na jego przeżywanie, zanim ta szansa przeminie?

ip

fot. materiały prasowe