Polskie ziemiaństwo w XX wieku

Zapraszamy na otwarcie wystawy pt. Europa w rodzinie. Ziemiaństwo polskie w XX wieku, poświęconej losom polskiego ziemiaństwa w ubiegłym stuleciu. Wernisaż odbędzie się w piątek, 7 lipca, o godz. 16.00 w Muzeum Narodowym w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy przy pl. Solidarności 1. Po nim rozpocznie się debata pt. W poszukiwaniu nowego miejsca. Ziemiaństwo polskie na Ziemiach Zachodnich po 1945 roku, w której wezmą udział m. in. członkowie rodzin ziemiańskich. Wstęp wolny na oba wydarzenia.

Ekspozycja opowiada o polskim ziemiaństwie na podstawie historii kilkunastu wybranych rodzin. Autorzy uznali, że tylko konkretne przykłady i konkretni ludzie uświadomią zwiedzającym, że była to grupa społeczna, której przedstawicieli można nazwać elitą, czyli (w dzisiejszym rozumieniu tego słowa) lokalnymi liderami. Swoje działania prowadzili na wielu polach: gospodarczym, politycznym, charytatywnym czy kulturalnym. Niemal w każdej rodzinie ziemiańskiej występowały postaci zaangażowane w wydarzenia znane z podręczników historii, postaci, które współtworzyły dzieje Polski i wpływały na ich bieg. Historia ziemiaństwa została opowiedziana przez rodziny Lanckorońskich, Czapskich, Janta-Połczyńskich, Jackowskich, Lutosławskich, Radziwiłłów, Kleniewskich, Pileckich, Raczyńskich i Fudakowskich. Wystawa przypomina wyznawany przez nich system wartości, wychowanie, styl życia. Opowiada też o zniszczeniu tej grupy społecznej w latach 1939–1945 przez totalitaryzmy nazistowski i komunistyczny, o jej wywłaszczeniu po 1944 roku, w okresie Polski Ludowej, oraz o stratach, jakie z tego wynikły. Jedną z plansz poświęcono reformie rolnej z 1944 r. i jej konsekwencjom – konfiskacie majątków oraz zniszczeniu zabytkowych dworów i pałaców w okresie PRL i III RP. 

Po II wojnie światowej rodziny ziemiańskie rozproszyły się po całym świecie. Na Pomorzu Zachodnim osiedliło się ich 80 – na wystawie i debacie bedą reprezentowane przez rodzinę Jackowskich. Członkowie kilkunastu innych zapowiedzieli swój udział w wernisażu.

Wystawa Europa w rodzinie. Ziemiaństwo polskie w dwudziestym wieku, której kuratorką jest dr Agnieszka Łuczak, przygotowana została przez piony edukacyjne oddziałów Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu i Warszawie oraz Polskie Towarzystwo Ziemiańskie. Prezentowana była w Senacie RP w maju 2016 r., w Ośrodku Pamięć i Przyszłość oraz w Pałacu w Jaszunach koło Wilna na Litwie (18 maja – 24 czerwca 2017 r.). W MNS–CDP będzie można ją oglądać do 31 sierpnia.